In dit artikel wil ik hier nader op ingaan en een paar kenmerken van zelfbenoemde ‘goeroes’ benoemen, zodat je weet waar je op moet letten als je op zoek gaat naar een behandelaar, leraar, coach etc. Want goeroes zijn erg goed in het ophouden van een masker en kunnen veel verwarring zaaien en schade toebrengen als je niet weet waar je mee te maken hebt.
Het woord ‘goeroe’ komt uit het Sanskriet en betekent eigenlijk spirituele leraar of gids. In de hedendaagse cultuur wordt het woord ook gebruikt om mensen aan te duiden die zich een ongezond charismatisch leiderschap aanmeten waarbij ze streven naar macht en invloed over anderen.
Wat me is opgevallen aan alle ‘foute’ leraren en behandelaars die ik ontmoet heb en waar ik via cliënten mee te maken heb gehad, is dat ze in feite hun cliënten, leerlingen of cursisten van zich afhankelijk proberen te maken of houden – vanuit hun eigen diepe, onbewuste behoeften. Ze hebben een grote behoefte aan het hebben van volgelingen, ja zijn er op diep psychologisch niveau afhankelijk van.
Paradox
Het is een paradox – goeroes zijn niets zonder volgelingen en bewonderaars. Ze zijn ervan afhankelijk voor hun zelfbeeld, voor energie, aandacht, erkenning, gevoel van basale veiligheid, ja zelfs sociaal contact – dus mogen hun leerlingen vooral niet op eigen benen gaan staan, groot en sterk worden, of erger nog, weggaan. In deze zin dienen de goeroes niet hun cliënten, maar vooral zichzelf.
Beschadigd kind
Ik vermoed dat er in het hart van elke goeroe een zeer angstig, behoeftig en diep gekwetst kind zit – dat niet de hulp krijgt die het nodig heeft omdat de goeroe niet echt aan zichzelf werkt – maar zijn eigen angst en pijn in plaats daarvan probeert op te lossen of weg te stoppen door het ‘helpen’ van anderen. Veel goeroes hebben de beschikking over een sterke intuïtie, krachtig charisma en sterke verbale vaardigheden, waardoor hun eigen beschadigde stuk in de eerste instantie niet opvalt.
Behoeftigheid
De behoeftigheid van de goeroe is dan ook zeer onbewust, diep weggestopt en mag vooral niet aangeraakt of benoemd worden. Elke hint ervan zal met heftige ontkenning, verbale agressie of beschuldigingen van ‘projectie’ ontmoet worden. Aan de buitenkant zal er op het eerste gezicht ook niet veel van te merken zijn en lijkt de goeroe een krachtig spiritueel leider of therapeut. Maar schijn bedriegt.
Dus waaraan kun je een goeroe herkennen? Hier zijn een aantal kenmerken die me in de loop der jaren zijn opgevallen. Niet elke goeroe zal ze allemaal hebben, maar zelfs al het vertonen van één van deze kenmerken is reden tot zorg en grote oplettendheid aan de kant van de potentiele klant of cursist.
Kenmerken van new age goeroes
Grenzeloosheid
Goeroes handhaven geen gezonde grenzen tussen zakelijk en privé, tussen werk en persoonlijk. Normaal gesproken is het belangrijk voor mensen die een functie uitoefenen als leraar, therapeut, priester, coach, etc om persoonlijke relaties en werkrelaties gescheiden te houden en een zekere professionele afstand (niet afstandelijkheid, maar onthechtheid) te bewaren tot hun cliënten. Dit is belangrijk om ervoor te zorgen dat de eigen persoonlijke kwesties en behoeften en de professionele taken van de therapeut niet door elkaar gaan lopen. Als een therapeut immers persoonlijke behoeftes mee gaat laten spelen in de therapie, dient hij de cliënt en diens proces niet meer.
Wederzijdse afhankelijkheid
Goeroes echter doen het tegenovergestelde: zoveel mogelijk hun zakelijke relaties persoonlijk maken en vice versa. Dit gaat vaak stapje voor stapje. Het kan beginnen met een kopje koffie in de stad. Een etentje. De therapeut of leraar die ontboezemingen gaat doen over haar eigen problemen, en zelfs een appèl gaat doen op de cliënt of cursist voor aandacht, hulp, gezelschap. Therapiecliënten die wel erg dringend worden aangespoord in het ‘nest’ te blijven door workshop na workshop te blijven volgen. Cliënten die steeds meer in het persoonlijk leven van de therapeut ge- en betrokken worden.
Het zijn allemaal tekenen van het smeden van een wederzijdse afhankelijkheidsrelatie – die uiteindelijk vooral de goeroe dient. Afhankelijkheid is het tegenovergestelde van groei en bewustwording. Waar een zuivere therapeut of leraar zijn cliënten aanmoedigt in hun eigen kracht en op eigen benen te gaan staan, en hun eigen leven te leiden zal een goeroe ze aan zich binden door afhankelijkheid.
Nodig om nodig te zijn
Dit raakt meteen aan het volgende kenmerk: goeroes hebben het nodig om nodig te zijn. Hun eigen behoeftebevrediging wordt vermomd als ‘hulp’. Deze hulp wordt nogal dringend aangeboden. En deze ‘hulp’ afwijzen wordt niet gewaardeerd. Hieraan kun je merken dat de ‘hulp’ vanuit het ego stamt, en niet vanuit het hart, dat vanuit onvoorwaardelijke liefde opereert en niets terug verlangt – zelfs niet geaccepteerd te worden.
Dwang
Zo heb ik wel meegemaakt dat goeroes hun diensten ongevraagd opdrongen: healers die zonder toestemming op afstand gingen healen, sjamanen die zonder toestemming in trancereizen zich in het onbewuste van de ander drongen. Therapeuten die ongevraagd adviezen gingen geven of het gedrag van de ander gingen ‘psychologiseren’ – zonder enige werkelijke empathie, besef van privacy of respect voor de grenzen van de ander. Hieraan kun je de goeroe herkennen: diens ‘hulp’ staat niet in dienst van jouw welzijn – maar het zijne.
Manipulatie
Goeroes zijn vaak getraind in het ‘lezen’ van hun cliënten en cursisten en zullen hun psychologische kennis en intuïtie misbruiken om hen aan zich te binden en klein te houden. Ga je tegen hun wil in? Ben je het in het openbaar met hen oneens? Dan loop je kans om op jouw intieme pijnstukken veroordeeld te worden, plotseling keihard afgewezen te worden, buitengesloten te worden uit de groep, zelfs verguisd te worden. Goeroes zijn niet zelden behept met een flinke persoonlijkheidsstoornis, waardoor ze compleet kunnen omslaan en alles wat slecht is op de onwillige cursist gaan projecteren en die erop afstraffen.
De verleiding
Goeroes halen mensen vaak in eerste instantie binnen met hun charisma, sterke wil en krachtige verbale vaardigheden, en het feit dat ze vaak wel degelijk kwaliteiten bezitten als een sterke intuïtie en helderziendheid. Ze verleiden je met hun charme en vooral, door jou binnen te halen als de verloren zoon of dochter, de kroonprins of prinses die in hun schaduw mag staan en wie weet, als ze erg hun best doen… hen later wel op mag volgen.
Warm bad
Als je zelf nog ongeheelde stukjes hebt die te maken hebben met gebrek aan erkenning door vader of moeder, ongeheelde kindstukjes met grote behoefte aan aandacht en liefde, en je bent je hier niet afdoende bewust van, dan is al deze aandacht van de goeroe in de eerste instantie erg verleidelijk en kan voelen als een warm bad.
Je gaat pas merken dat het water toch wat koud begint te worden als je ook maar enigszins tegen de wil van de goeroe ingaat: door er een afwijkende mening op na te houden bijvoorbeeld, of door niet mee te willen doen aan haar plannen. Dan verkilt de relatie onmiddellijk, tot je weer meewerkt – of weggaat.
De bevrijding
Het beste wat je kunt doen als je merkt dat je je in een relatie van wederzijdse afhankelijkheid met een goeroe hebt laten trekken, is je eigen stukje aan een onderzoek onderwerpen en eraan gaan werken. Waarom heb ik me tot deze ongezonde relatie laten verleiden? Wat dacht ik hier te vinden? Welke ongeheelde pijn en onvervulde behoefte zit hierachter? Dit is wat je in jezelf kunt helen.
Losmaken
Maak jezelf dan voorzichtig los uit het kluwen van de goeroe, als je conflicten wilt vermijden, of als de relatie ernstig destructief is, verbreek onmiddellijk de verbinding. Het laatste wat je bij een goeroe moet doen, is de discussie aangaan (en een discussie wordt het, geen gelijkwaardige dialoog). De goeroe staat immers niet open voor een echt open en eerlijk gesprek, en zal vervallen in beschuldigen, manipuleren, kleineren, of helemaal omdraaien en in de slachtofferrol gaan.
De tragiek van de goeroe
Zoals ik al schreef, zijn goeroes eigenlijk diep beschadigde mensen die de verantwoordelijkheid niet kunnen of willen nemen voor hun eigen pijnstukken, en gebruik maken van hun charisma, hun intuïtie, hun kwaliteiten om mensen aan zich te binden en afhankelijk van zich te maken. Zolang de goeroe bewonderaars en volgelingen heeft, voelt hij zich belangrijk en veilig.
Het tragische van de goeroe is dat hij of zij soms zeer getalenteerd is, en potentieel een prachtig mens, maar door zijn eigen strategieën nooit het geluk zal kennen waar hij naar verlangt: dat kan alleen door het helen van het beschadigde zelf.
