Aandacht voor je zuur-base balans: langdurige verzuring zorgt voor ontstekingen
Een verzuurd lichaam. Misschien heb je er wel eens van gehoord. Dat klinkt alsof je teveel citroenen of augurken hebt gegeten. Toch heeft het hier niks mee te maken. Als er iets is waar de reguliere en complementaire (alternatieve) geneeskunde het niet over eens worden, dan is het wel het nut van de zuur-base theorie.
Toch is het een interessant onderwerp. Vooral als je kampt met gezondheidsklachten. Of misschien heb je kwalen waarvan je het lastig vindt om de oorzaak te achterhalen. Lees dan eens verder en misschien herken je jezelf wel in dit verhaal.
Een mooie middenweg
De zuurgraad wordt gemeten in een PH-waarde. Een verzuurd lichaam betekent eigenlijk dat een aantal lichaamsvloeistoffen een te lage PH-waarde heeft. Tegenover een zuur milieu staat basisch (of base), ook wel alkalisch genoemd. Het menselijk lichaam is van oorsprong basisch.
Heel veel dingen waar ‘te’ voor staat is niet gezond en dat geldt eigenlijk ook voor dit verhaal. Té zuur vindt het lichaam niet fijn maar té basisch ook niet. Alhoewel dit laatste veel minder vaak voorkomt. Het gaat om de balans, een mooie middenweg dus. Dit wordt ook wel de zuur-base balans genoemd.
Een hele kleine marge
De zuurgraad van je bloed hoort licht basisch te zijn, met een gemiddelde PH-waarde van 7.4. Bij een normale gezondheid varieert de zuurgraad van het bloed tussen de 7,37 en 7,45. Een heel kleine marge dus! Onder de 6,8 en boven de 7,8 is leven niet mogelijk, dan ga je dood.
Verzuring, een natuurlijk proces
Een verzuurd lichaam ontstaat in eerste instantie niet door externe factoren. Het is namelijk gewoon een natuurlijk proces. Spijsvertering, beweging en een normale ademhaling verzuren het lichaam licht. Gedurende de dag wisselt de PH-waarde van de lichaamsvloeistoffen ook enigszins. Ademhaling heeft hier veel invloed op. Een bekend voorbeeld is hyperventilatie als gevolg van een verzuurd lichaam. Door sneller adem te halen daalt het Co2-gehalte in het bloed en daarmee stijgt de PH-waarde weer.
Mineralen worden ingezet tegen verzuring
Normaal gesproken hoef je je geen zorgen te maken over verzuring. Een gezond lichaam kan er prima voor zorgen dat tijdens al deze natuurlijke processen stabiliteit blijft bestaan. Niet te zuur en niet te basisch dus. Het heeft hiervoor een belangrijk voorraadje voedingsstoffen nodig: namelijk niet verzurende mineralen. Dit zijn:
- Calcium (met stip op 1)
- Magnesium
- Kalium
- Natrium
Voldoende mineralen in je voeding is dus belangrijk
Wanneer je lichaam iets verzuurd raakt, worden de zuren door middel van deze mineralen gebonden en afgevoerd. Je nieren hebben hier ook een grote rol in. Ervoor zorgen dat bovenstaande mineralen voldoende aanwezig zijn in jouw lichaam (en dus voeding) is heel belangrijk. Daarover lees je straks meer.
Zijn deze mineralen even niet beschikbaar, dan worden de zuren opgeslagen in weefsels (zoals spieren, gewrichten en pezen) en later alsnog weggewerkt. Maar duurt dit proces te lang en zijn er dus op langere termijn geen mineralen meer aanwezig om de boel op te ruimen? Dan worden die mineralen als laatste redmiddel ergens uit je lichaam gehaald. Deze bevinden zich in bijvoorbeeld je haar, nagels en botten.
Langdurige verzuring zorgt voor ontstekingen
Wanneer een lichaam langdurig is verzuurd en het veel moeite heeft om de zuren kwijt te raken, kan het in een ontstekingsfase terechtkomen. Hierdoor liggen allerlei kwalen en westerse ziekten op de loer.
De reacties die kunnen optreden zijn heel divers, maar vallen grotendeels onder stille ontstekingen, ook wel laaggradige ontstekingen genoemd. Ontstekingen binnenin het lichaam zelf. Een stille ontsteking is geniepig, want het woord zegt het al: je merkt er helemaal niks of maar weinig van. Misschien heb je ineens wat meer last van pijntjes, stramheid. In een verzuurd lichaam raakt namelijk zowel de ontstekingswaarde verhoogd én wordt de pijn-zenuwprikkel geactiveerd.
Van reumatische aandoeningen tot zwakke nagels
Een lichaam dat jaren en jaren in een verzuurd milieu moet leven gaat uiteindelijk serieuze klachten vertonen. Vooral reumatische aandoeningen, problemen met de nieren en andere stofwisselingsprocessen vormen een zwakke plek. (1)
In sommige onderzoeken wordt het verband gelegd met een hoge bloeddruk en een verzuurd lichaam. (2) Maar ook onze haren, botten en nagels gaan er onder lijden. Dit heeft te maken met de langdurige roof aan mineralen om de verzuring op te heffen. Dit kan botontkalking, haaruitval en afbrokkelende nagels tot gevolg hebben.
En problemen met goed ontgiften
Het gevolg hiervan is een enorme berg aan afvalstoffen die het lichaam maar moeizaam kan verwijderen. Maar ook de darmbacteriën hebben het zwaar onder een verzuurde status. En enzymen (belangrijk voor de vertering van voedsel) werken niet meer optimaal. Al deze gevolgen hebben weer invloed op een goede darmwerking en spijsvertering.
Ook schimmels gedijen heerlijk in een zuur milieu. Het gevolg hiervan kan zijn dat candida en kalknagels de kop opsteken. (3)
Alkaliseren: van zuur naar base
Al met al een scala aan symptomen dus. Maar hoe zorg je er nu voor dat jouw lichaam niet sterk verzuurd? Of hoe hef je de verzuring weer op? Zoals al eerder gezegd, dit kan je lichaam meestal prima zelf. De PH-waarde van het bloed is niet te beïnvloeden en regelt ons lijf helemaal zelf. Andere lichaamsvloeistoffen zoals urine en speeksel zijn hier wel (licht) gevoelig voor.
Voedingsmiddelen kunnen base- of zuurvormend zijn. Bij zuurvormend denk je misschien aan citroenen of andere zure etenswaren zoals zuurkool of azijn. Niks is minder waar. Citroen is bijvoorbeeld juist heel basisch. De smaak van iets heeft dus niks te maken met de zuurvormende eigenschappen in het lichaam. Het gaat namelijk om de ‘zure resten’ (waterstofionen) die in je lichaam achterblijven.
Met je voeding heb je grote invloed
Daarom is het belangrijk om vooral voeding tot je te nemen wat sterk basevormend is. Deze voeding komt met een berg aan belangrijke mineralen om zuren af te voeren.
Interessant weetje: Onze huidige westerse voeding is overwegend zuurvormend terwijl onze verre voorouders (jagers-verzamelaars) juist overwegend basevormende voeding nuttigden.
Sterk basevormend
De meeste groenten en kiemen zijn super basevormend. Vooral groene groenten zoals broccoli, boerenkool, groene asperges, spinazie, postelein, waterkers en veldsla bevatten alle mineralen die jouw lijf zo hard nodig heeft om zuren op te ruimen. Ook fruit is basevormend, vooral citroenen en bananen.
Licht basevormend
Dan zijn er ook nog voedingsmiddelen die een wat lichtere positieve uitwerking hebben. Dit zijn noten, zaden en sommige peulvruchten, zoals linzen.
Licht zuurvormend
Peulvruchten zoals pinda’s, bonen en erwten maar ook granen en kaas zorgen voor een licht zuurvormend milieu. Wanneer je hier veel van eet, wat in een normaal Westers dieet gauw voorkomt, en er weinig basevormend voedsel tegenover zet, dan kunnen deze voedingsmiddelen al voor problemen zorgen.
Sterk zuurvormend
Maar concentreer je vooral op onderstaand lijstje. De sterk zuurvormende voedingsmiddelen zijn:>
- Alle vleessoorten en gevogelte
- Vis
- Schaal- en schelpdieren
- Eieren
- Soja
- Cafeïne (koffie)
- Suikers
- Alcohol
Bovenstaande samenvatting is heel beknopt. Op internet vind je veel gespecificeerde lijsten met base- en zuurvormende voedingsmiddelen.
Vooral dierlijke eiwitten zorgen voor een zuur milieu
Valt je iets op in dit rijtje? Het bestaat voor een groot deel uit dierlijke producten (eiwitten). Producten afkomstig van dieren zorgen in een menselijk lichaam dus voor een zuur milieu. Dit is ook de reden waarom ik het keto-dieet niet aanraad bij vrouwen. Bij deze eetstijl worden doorgaans weinig koolhydraten genuttigd, maar wel veel vet en eiwit.
Wil je weten hoe keto wel kan werken voor vrouwen? Lees dan dit artikel: Keto-dieet; waarom het niet goed werkt voor vrouwen (en hoe dan wel.)
Vooral dierlijk eiwit speelt in een keto-dieet een grote rol, in tegenstelling tot soortgelijke dieetstromingen zoals Paleo. Daarnaast wil keto zeggen dat je lichaam grotendeels gaat draaien op vetverbranding. Ketose ontstaat door het vrijkomen van ketonzuren. Extra werk aan de winkel om die zuren weer te neutraliseren! Daar moet iets tegenover staan!
Cafeïne bindt vooral de mineralen die zo belangrijk zijn om het lichaam te alkaliseren. Hetzelfde geldt voor suikers en alcohol.
Helemaal geen dierlijke eiwitten meer?
Nu is het ook weer niet de bedoeling om helemaal geen dierlijke eiwitten of zuurvormend voedsel te eten. Het gaat om de balans. Het lichaam moet ook niet te basisch worden, alhoewel dat in onze westerse maatschappij niet zo snel gebeurt. Ideaal om de zuur-basebalans in het lichaam te ondersteunen is een patroon dat bestaat uit 80% alkaliserende voeding en slechts 20% verzurende voeding.
En dan ook nog even dit
Dan zijn er ook nog losse stoffen in onze voeding die zuurvormend werken. Ze vormen vaak een onderdeel van zuurvormende voedingsmiddelen. Ik benoem ze hieronder kort:
- Fosfaat
Komt vooral voor in frisdranken, vlees, kaas, vis en peulvruchten. En in beperkte mate in walnoten en granen. Fosfaat zorgt naast verzuring voor een verminderde opname van zink. En het mineraal zink is weer heel belangrijk als ontstekingsremmende factor. - Fytinezuur
Fytinezuur bindt mineralen als calcium, ijzer en zink. Belangrijke mineralen tegen verzuring en ontstekingsreacties. Een beetje fytine is helemaal niet erg, maar wie grote hoeveelheden granen, noten en/of peulvruchten eet kan er teveel van binnen krijgen. Door deze te weken kom het enzym fytase vrij. Dit zorgt voor het afbreken van het fytinezuur. - Oxaalzuur
Oxaalzuur en calcium zijn geen match made in heaven. Oxaalzuur heeft een sterke voorliefde om calcium aan zich te binden en het uit te scheiden. Net zoals alle bovenstaande stoffen kan het lichaam prima omgaan met kleine hoeveelheden. Door veel voedingsmiddelen met oxaalzuur te eten kan dit (op lange termijn) wel een probleem worden. Vooral spinazie en rabarberhebben een hoog oxaalzuurgehalte. Probeer deze voedingsmiddelen niet elke dag te eten. Bieten, cacao, postelein en noten bevatten een kleine hoeveelheid van deze stof.
- Purinezuur
Purinezuur is een ander woord voor zuiver urinezuur en werkt sterk zuurvormend. Vooral mensen met de reumatische aandoening jicht kunnen enorm opknappen van het laten staan van voedingsmiddelen met een hoog purinezuurgehalte. De belangrijkste zijn: vlees (vooral wild- en orgaanvlees), al het dierlijke zeevoedsel, paddenstoelen, peulvruchten, granen, chocolade, koffie en zwarte thee.
Last van jicht? Laat dan voeding met een hoog gehalte purinezuur eens een tijdje staan.
Nog andere oorzaken
Behalve voeding zijn er meer zaken die tot verzuring kunnen leiden. Denk aan medicijngebruik, milieuvervuiling en stress. Stress is een magnesiumrover. En zoals je nu weet hebben we magnesium juist hard nodig om het lichaam basisch te houden. Ook te weinig water drinken werkt zuurvormend. Zelfs een verkeerde ademhaling en onvoldoende beweging hebben invloed op de zuurgraad van je lichaam.
Meten is weten
Hoe weet je of jouw lichaam is verzuurd? Naast dat er na het lezen van dit artikel een belletje kan gaan rinkelen, kan je het ook vóór zijn. Online of bij een drogist of apotheek kan je speciale pH meet-strips kopen. Dit worden ook wel lakmoespapiertjes genoemd.
Met deze strips kun je de zuurgraad van je lichaam controleren via speeksel of urine waarbij de meting van urine het meest betrouwbaar is. Doe dit een paar dagen achter elkaar, op verschillende momenten. Zo krijg je een goed beeld.
Kort samengevat
Eet meer groenten, wat fruit en minimaliseer het gebruik van dierlijke producten, suiker, een teveel aan snelle koolhydraten (zoals suiker en alcohol, en drink niet teveel koffie. Of je nu wel of niet wilt ontzuren: dit is een voedingspatroon wat in alle opzichten erg gezond is. Ontspan, beweeg, haal regelmatig even diep adem en zorg vooral goed voor jezelf!
Bronnen:
- https://www.orthokennis.nl/artikelen/is-basevormende-voeding-beter
- Krupp, D., Esche, J., Mensink. Dietary Acid Load and Potassium Intake Associate with Blood Pressure and Hypertension. Nutrients. 2018
- https://www.zuurbasekennis.nl/Vaginale-schimmels
