Hoe pleasen ontstaat en waarom het ongezond is (het is tijd om voor jezelf te kiezen)
Ook al lijkt please gedrag op het eerste gezicht positief en behulpzaam, dat is het alles behalve. Sterker nog, als je het helemaal plat slaat komt pleasen voort uit een eigen behoefte. Je probeert hiermee namelijk externe goedkeuring vanuit je omgeving voor je bestaansrecht. Het is belangrijk om in te zien dat je die goedkeuring helemaal niet nodig hebt, omdat je mooi bent zoals je bent.
Pleasen: wat zijn de kenmerken?
Als je please gedrag vertoont stel je in de eerste plaats de behoeftes en wensen van een ander boven jezelf. Je wil graag behagen en meestal geniet je er ook van om anderen te helpen. Dat zit in je natuurlijke gedrag. Daarnaast heb je de neiging om jezelf weg te cijferen en de harmonie te willen bewaren. Ook verontschuldig je je vaak voor jezelf en je gedrag, zelfs als dit niet nodig is. Dat noem ik ook wel het “sorry-syndroom”.
Dat ziet er ongeveer zo uit:
“sorry dat ik het zeg, maar ik wil liever iets anders”
“misschien een hele rare vraag, maar…..”
“ik kan helaas niet komen, sorry…”
“sorry, mag ik wat vragen…”
Mensen die pleasen hebben over het algemeen ook veel moeite met grenzen aanvoelen, stellen en bewaken. Er zijn best wat overlappingen met kenmerken van HSP. Veel HSP’ers vertonen ook please gedrag, omdat zij moeite hebben met (h)erkennen van grenzen en nee zeggen.
Ongezond gedrag
Ook al lijkt pleasen aan de oppervlakte dus heel gezond en altruïstisch, dat is het niet als je kijkt naar de onderliggende laag en waar het vandaan komt. Pleasen doe je namelijk vanuit een eigen behoefte; de ander niet teleur te stellen. Je past je aan, wil niet teveel ruimte innemen, dekt jezelf in of zegt wat je denkt dat de ander zou willen horen omdat je niet wil dat hij/zij boos op je wordt. To keep the peace.
Maar de boodschap die je hier onbewust mee uitdraagt is: wat ik zeg doet er niet toe, mijn mening, behoefte of wens is minder belangrijk dan die van jou. Onderliggend wordt pleasen dus gedreven door angst en een sterk minderwaardigheidsgevoel ten opzichte van een ander. Dat zou je in essentie al een ongezonde denkwijze kunnen noemen omdat jouw eigenwaarde niet afhankelijk is van een ander.
En waar er dus niets mis is met rekening houden met een ander, gaat pleasen over in ongezond gedrag omdat het ten koste gaat van jezelf. Hierbij ga je dus continu over je eigen grenzen heen, waarbij je je eigen behoeftes negeert en jezelf verloochent. Als pleasen je automatische piloot wordt, gaat het op een gegeven moment wringen. Je kunt niet eindeloos jezelf wegcijferen en anderen op de 1e plaats zetten.
Sterker nog, het is zelfs noodzakelijk om jezelf vaker op nummer 1 te zetten omdat je er anders helemaal niet voor een ander kan zijn. Dat is het ironische van het verhaal. Juist door eerst voor jezelf te zorgen, kun je anderen beter helpen. Het meeste simpele voorbeeld hiervan is altijd de vliegtuig metafoor; je moet eerst je eigen zuurstofmasker opzetten, dan pas die van de ander.
Waar heb je het geleerd?
Als het goed is heb je nu wel een helder beeld van pleasen en misschien herken je jezelf hierin. Voordat je nu in een negatief intern dialoog beland waarin je jezelf de grond in praat of streng toespreekt, het is niet jouw schuld en je hoeft je er al helemaal niet voor te schamen.
Besef je dat je dit gedrag, dit overlevingsmechanisme, ooit hebt aangeleerd. Toen je het nodig had. Waarschijnlijk als kind, toen je niet voor jezelf op kon komen en volledig afhankelijk was van je ouders of degenen die je hebben opgevoed. Ergens in je jeugd heb je jezelf aangeleerd dat anderen belangrijker zijn dan jij en heb je je eigenwaarde en je bestaansrecht (of je wel een ‘goed/lief jongetje/meisje’ was) gekoppeld aan externe goedkeuring krijgen.
Het goede nieuws is dat je dit hebt aangeleerd en dat je een overtuiging bent gaan geloven en hierdoor bepaald gedrag vertoont. Dat betekent dat je het ook af kunt leren en er gezonder gedrag tegenover kunt zetten.
Alles begint altijd bij bewustwording. De next step is het onderzoeken van de onderliggende overtuigingen.Vraag jezelf eens af. Heb je echt goedkeuring nodig van een ander? Mag je jezelf op nummer 1 zetten van jezelf? Ben je dan niets meer waard?
Geschreven Carina Dusseldorp
