Lees de brief aan de kamerleden

Brandbrief Corona Maatregelen

Beste kamerleden, beste collega’s,

Via deze weg willen wij onze ernstige bezorgdheid uiten, voortkomend uit de gang van zaken de afgelopen maanden rondom de uitbraak van het SARS-CoV-2 virus.

Wij, een grote groep artsen, menen dat het bij wet vastleggen van de  coronamaatregelen meer schade aanricht dan goed doet. Wij roepen politici op om zich onafhankelijk en kritisch te laten informeren over het beschikbare bewijs. Wij vragen politici openbaarheid van besluitvorming te eisen en te allen tijde proportionaliteit en subsidiariteit mee te laten wegen bij het uitrollen van beleid. Om zo in de beleidsdiscussie over corona weer oog te krijgen voor het doel dat maatregelen zouden moeten dienen: het verbeteren van onze volksgezondheid.

‘Een middel mag niet erger zijn dan de kwaal’ dit gezegde is actueler dan ooit als het gaat om de noodverordeningen en een eventuele noodwet.

We willen de aandacht vestigen op het aangepaste wetsvoorstel dat op korte termijn ingediend zal worden.1 (1- wetsvoorstel, originele versie van juni 2020). Het doel van de wet is om de noodverordeningen bij wet vast te leggen, ter bescherming van de volksgezondheid. Het gedeelte dat huisvredebreuk toestond in het licht van volksgezondheid en de corona-app zijn aangepast. Of er echter verandering is gekomen in de extreme strafmaatregelen, inbreuk op de privacy, lichamelijke integriteit en het zelfbeschikkingsrecht is nog niet duidelijk.2 (2- reactie Orde van Advocaten)

Dat de noodverordeningen en de wet worden gebracht in het licht van verbetering van de volksgezondheid staat in schril contrast met de tot op heden afwezige of weinig harde regels die de overheid voert waar het preventie van ziekten, optimale of waardegedreven zorg en investeringen in zorgpersoneel betreft.

Gezondheid is een diffuus begrip dat de afgelopen jaren in opdracht van de Gezondheidsraad en ZonMw opnieuw werd omschreven als een alternatief voor de statische definitie van gezondheid uit 1948 van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Het resulteerde in “Gezondheid als het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van de sociale, fysieke en emotionele uitdagingen van het leven”.3 Deze omschrijving gaat niet uit van de afwezigheid van ziekte, maar van veerkracht, functioneren en eigen regie. Later uitgewerkt tot het begrip Positieve Gezondheid met zes dimensies, dat een rode draad vormt in de onlangs verschenen Landelijke Nota Gezondheidsbeleid 2020-2024 van het ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport (VWS), voor alle gemeentes in Nederland.4 Ook maakt het deel uit van het nieuwe Raamplan Artsenopleiding 2020.5 Internationaal wordt het nieuwe gezondheidsbegrip zeer veel geciteerd. Daarnaast onderschrijft ook de WHO de noodzaak van het meewegen van de rechten van de mens als het gaat om maatregelen genomen in het kader van de volksgezondheid. 5a

De huidige wereldwijde maatregelen, genomen ter bestrijding van SARS-CoV-2 schenden in hoge mate deze visie op gezondheid en de rechten van de mens. VWS gaat regelrecht in tegen de, in haar eigen nota vastgelegde, visie op gezondheidsbeleid en het potentieel ervan.

De maatregelen betreffen onder meer verplichte sociale distantie, (semi-)verplichte isolatie, hygiënemaatregelen en verplichte persoonlijke beschermingsmaatregelen.6,7

Aan het begin van de pandemie waren de maatregelen begrijpelijk en breed gedragen, ook al is er verschil in uitvoering met de landen om ons heen. Gaandeweg is er vanuit vele bronnen aan de alarmbel getrokken, de mortaliteit bleek vele malen lager dan verwacht, de meest kwetsbare groepen duidelijk omschrijfbaar (50% van de overleden patienten was 83 jaar of ouder. Merendeel (70%) van de overledenen jonger dan 70 jaar had een onderliggende aandoening waarvan 43% cardiovasculair lijden, 26% diabetes mellitus en 24% een chronische longaandoening) en de overgrote meerderheid (RIVM: 98%) maakt het (zeer) licht door.8

Opties als alleen het isoleren van mensen met klachten, ouderen en kwetsbare groepen en het verbieden van grote evenementen zijn vormen van ander beleid met wellicht dezelfde uitkomsten.

Wij verbazen ons over de overweging om, op basis van de huidige wetenschappelijke onderbouwing, ertoe over te gaan om de maatregelen een wettelijk karakter te geven, met mogelijkheid tot verlenging voor onbepaalde tijd.

De coronamaatregelen vormen een opvallend contrast met de tot op heden afwezige of weinig harde regels die de overheid voert als het gaat om goed gefundeerde maatregelen met bewezen gezondheidswinst zoals een zout- en suikertax, verbod op (e-)sigaretten en het financieel aantrekkelijk en ruim toegankelijk maken van gezonde voeding, beweging en sociale steunnetwerken. Preventiebeleid dat, juist de door corona zo hard geraakte groepen, een voorsprong had kunnen geven.

Een open discussie over de coronamaatregelen betekent dat we naast de gewonnen levensjaren van coronapatiënten, ook oog moeten hebben voor andere factoren die van invloed zijn op onze volksgezondheid. Denk daarbij aan schade op het gebied van het psychosociale domein9, 10, 12, economische schade11, 12 en schade aan de non-covid gezondheidszorg.6, 14, 15 Alleen dan kunnen we het huidige coronabeleid goed wegen, en voorkomen dat noodverordeningen in het licht van de volksgezondheid berusten op willekeur en meer schade doen dan goed.

De verantwoording vanuit de overheid dat dit gebeurt in het licht van volksgezondheid is schokkend te noemen, als de collaterale schade wordt meegewogen. Hoeveel gezonde levensjaren verloren zijn gegaan is nog moeilijk te schatten maar zouden het aantal gewonnen levensjaren ruim kunnen overstijgen.15 Door de blijvende maatregelen is de komende tijd de ziekenhuiscapaciteit dermate beperkt dat van inhalen van niet-geleverde zorg geen sprake zal zijn. 1,2 miljoen verwijzingen via zorgdomein zijn uitgesteld, hiervan wacht nog altijd 40% op een afspraak.16 Naast het verlies aan gezonde levensjaren is dit ook financieel een grote strop. Dat dit niet sneller ingevuld kan worden, wordt voor een groot deel veroorzaakt door de huidige 1,5 meter afstandseis, die tot grote logistieke uitdagingen in ziekenhuizen leidt en daarnaast goede poliklinische zorg in het gedrang brengt.

Wetenschappers over de gehele breedte van de maatschappij, gesteund door maatschappelijke organisaties kunnen de benodigde helderheid in het debat creëren door zich meer uit te spreken over de proportionaliteit en subsidiariteit van de maatregelen. Daarbij is het van belang dat zij breed gehoord worden, vanaf een zo vroeg mogelijk stadium van een uitbraak. Kritische discussie en twijfel dienen niet gemeden of afgezwakt te worden.17 Het doel moet zijn om altijd te streven naar optimale gezondheid voor een zo groot mogelijke groep waarbij maatregelen niet meer schade mogen doen dan hetgeen zij proberen te voorkomen (proportionaliteit- middel staat in verhouding tot de kwaal) en waarbij dit effect van optimale gezondheid behaald wordt met de minst ingrijpende maatregelen (subsidiariteit).

Als arts legden wij allemaal onze eed dan wel gelofte af welke in 2003 werd aangepast naar de huidige tijd en onder meer stelt ‘..Ik zal gezondheid bevorderen.’.. ‘Ik erken de grenzen van mijn mogelijkheden. Ik zal mij open en toetsbaar opstellen. Ik ken mijn verantwoordelijkheid voor de samenleving en zal de beschikbaarheid en toegankelijkheid van de gezondheidszorg bevorderen. Ik maak geen misbruik van mijn medische kennis, ook niet onder druk.’18

Wij willen hierbij een openbaar appèl doen op onze beroepsverenigingen en mede-zorgverleners om zich uit te spreken over de huidige maatregelen en de voorgestelde wetgeving.

Wij vragen aandacht voor en roepen op tot een open discussie, waarbij zorgverleners zich mogen en durven uitspreken zonder angst voor repercussies. Wij brengen dit met respect en erkenning voor het snelle handelen tijdens het begin van de pandemie, voor de integriteit van onze collegae in en rondom het Outbreak Management team en onderschrijven een eenduidig beleid. Wij maken ons echter in toenemende mate zorgen om de beslotenheid waarin beslissingen worden gemaakt en de snelheid waarmee hypotheses en meningen in beleid verankerd worden.

Wij geven met deze brief het signaal af dat voortgang op dezelfde voet meer schade dan goed zou kunnen doen en roepen politici op om zich onafhankelijk en kritisch te laten informeren over het beschikbare bewijs, ook dat van andersdenkenden zolang dit op gefundeerde wetenschap gestoeld is. Wij vragen politici openbaarheid van besluitvorming te eisen en te allen tijde proportionaliteit en subsidiariteit mee te laten wegen bij het uitrollen van beleid met als doel het bevorderen van optimale gezondheid en medemenselijkheid.

Met bezorgdheid, hoop en op persoonlijke titel,

Hieronder in alfabetische volgorde de namen van artsen die tussen 30 juni en 24 juli de brandbrief ondertekenden en toestemming gaven om hun naam te publiceren. In totaal tekenden meer dan 800 artsen. De overige artsen hebben aangegeven anoniem te willen blijven, onder hen 6 hoogleraren. 

Tevens tekenden meer dan 1000 medisch professionals, onder hen 7 hoogleraren (ook zij gaven aan anoniem te willen blijven

A. de Lijster, revalidatie arts

A. Sneevliet, arts

A. van der Linden, forensisch arts i.o.

A.A. de Rooij-Grandia, huisarts Zoetermeer

A.E.M. Borgstein-Verdonkschot, gynaecoloog

Aike Kruize, reumatoloog

Andy van Veen, chirurg

Anja van Osch, huisarts

Anne Boekel, specialist ouderengeneeskunde i.o.

Annemarie Semeijn, huisarts

Annerose Kunenborg, huisarts

Arina Klokke, huisarts, Delft, kringbestuurslid LHV

Aryan Malyar, huisarts

Aysel Darbas, internist

Azucena Cuijpers, huisarts Amsterdam

B. de Beyer, huisarts

B. Levie, huisarts

B.K. Mulder, arts

Barbara Swarthout-ten Kate, huisarts

Berber Pieksma, huisarts

Bettina van Steenis, huisarts

Bibi Kwa, longarts

C. Huijbregsen, arts

C. L. de Vries, psychiater

C. van der Leeden, arts

C. Zeijen, cosmetisch arts

C.H. Sjaardema, arts

C.J. van Setten, huisarts

C.N. Boeve-Schreij, bedrijfsarts

C.W. Mulder, arts M+G/MPH

Caecilia Verlinden, huisarts

Carla Snel, specialist ouderengeneeskunde

Caroline Schotborgh- van Heugten, huisarts, Rotterdam

Caroline Veltman, cardioloog

Casper Post Uiterweer, huisarts en universitair docent, Utrecht

Christof Zwart, huisarts

Claire E.H.M. Donjacour, neuroloog

Claire Loots, huisarts

D. Legemaat, jeugdarts-n.p.

D. van Dijk, arts

D. van Meerendonk, arts

D.A. Tecim, huisarts

Daniel Schotborgh, huisarts, Rotterdam

Danielle Steenvoorden, internist

David Prins, longarts

Dick Bijl, epidemioloog, oud president van de International Society of Drug Bulletins (ISDB), huisarts

E. Bok, huisarts

E. Huisman, revalidatie arts, klimmendaal

E. Mastenbroek, arts

E. O. Smidt, arts

E. van de Akker, psychiater i.o.

E.J. Bosch, anesthesioloog

Egbert van Wijk, huisarts

Eline Faber, huisarts

Elise Rikken, specialist ouderengeneeskunde

Elke F. de Klerk, arts

Elly Kraaijeveld, huisarts

Emeritus hoogleraar klinische immunologie Pierre Capel

Eric van Binsbergen, huisarts

Ernestine de Groot, arts

Esther Kamp, arts

Esther Talboom – Kamp, arts

Esther van Fenema, psychiater

Evelien Peeters, Internist

F. Sanders, huisarts

F. Schreuder

F. van der Haghen, arts

F.H. Woudstra-Wolfs, internist

F.M. van der Smit, cosmetisch arts

Femme Zijlstra, radioloog

Frans Kusse, arts IM

Frans Senff, arts trombosedienst

Froukje Verdam, KNO arts

G. Boonstra, psychiater

G. jansbergen, arts

G. van Voorden, arts

G. W. H. Mantel, neuroloog

G. Wiringa, arts

G.C. Mol, internist

G.N. Stormezand, nucleair geneeskundige

G.P. Homburg, arts

G.T.R. van Laere, arts

Geert Douma, neuroloog

Gio Meijer, arts IM

Gwenda Vleeshouwers. Longarts

H. Albada, arts

H. Braam, huisarts

H. Hummelen, arts

H. Sanke, huisarts i.o.

H. Steneker, bedrijfsarts

H.J.H. van Wijck, bedrijfsarts

H.M.J.L. Hazenberg, arts

H.S. Compier, psychiater

H.T.J. Simons, psychiater

Hannah Visser, internist

Hans Leijns, arts

Hans van Vugt, huisarts Arnhem

Hans Westgeest, internist

Hendrik van de Meent, revalidatie arts

Henk Jans, arts M+G, medisch milieukundige, chemicus

Herman Mees, huisarts

Hermieke Veldman, huisarts

Hoogleraar Rob van Marum, klinisch geriater,

I. Vos, huisarts

Ineke de Bruin, psychiater

Inge Prins- van der Velpen, fertiliteitsarts

Ingeborg Vermaat, huisarts

Iris de Vries, huisarts

Isis Elzakkers, psychiater

J. Christiaanse, huisarts

J. Hermsen, bedrijfsarts

J. Knegt, arts

J. Krijgh, huisarts

J.C. Reijntjes, huisarts

J.I.L. de Rooij-Wegerif, huisarts

J.R. Sybrandi, specialist ouderengeneeskunde

J.R.M. Rutten, huisarts

J.W. de Vos, psychiater

Jacqueline van der Meij, patholoog

Jan Martijn Oosterveen, huisarts

Jan Vosters, arts M+G n.p.

Janneke Tekstra, reumatoloog

Jean Pierre Jansen, arts

Jeannette van der Schuit, huisarts

Job Oldenziel, radioloog

Jodette Westerhof, huisarts

Johan Santosa, anesthesioloog

Johan Tielen, MDL arts

Johanna Priester, huisarts

Jonas Bader, huisarts

Jos BJ Dries, huisarts

José Korte, huisarts, Den Haag

Josien Duffhues, huisarts

K. Leander-Woensdrecht, chirurg

K. Pelicaen, huisarts

K. van Heusden, huisarts

K. van Rijn, verzekeringsarts

K. Woensdregt, chirurg, Harderwijk

K.J.M.Heukensfeldt Jansen, huisarts

Karin Pijper, huisarts, Alphen aan den Rijn

Katinka Dirken-H.J., huisarts

Kees den Hertog, arts

Kees van der Ploeg, bedrijfsarts

Kees-Jan Royaards, cardioloog

Kim van Oudenaarde, arts-assistent radiologie

Ko Visser, Huisarts, Middelburg

L. Alberts, arts

L. Holzik, chirurg

L. Koelewijn, huisarts

L. van Riel, arts-onderzoeker

L.G. Reidsma, psychiater

Leonie Schaper, psychiater

Lex Klein, huisarts

Lieneke van de Griendt, huisarts

Liesbeth van der Jagt, assistant professor huisartsgeneeskunde

Lisa Mijzen, anesthesioloog-intensivist

Loes Klinge, arts jeugdzorg

M. Holman, arts

M. Houwers, verzekeringsarts

M. Kamphorst, arts maatschappij en gezondheid

M. Meijers, arts

M. Neijenhuis, MDL arts

M. ten Brinke, specialist ouderengeneeskunde

M. Tolsma, arbeidsarts

M.C. Heijnen, specialist ouderengeneeskunde

M.C. van der Goes, reumatoloog

M.J. Hazenberg, arts

M.L. Langestraat, huisarts

M.L. van Roijen, arts

M.R. van de Scheur, dermatoloog

Maaike Hoorweg, huisarts/schoolarts in ruste, Zeist

Machteld Huber, voormalig huisarts/ onderzoeker

Marc Dullaert, huisarts

Marco Ephraïm, huisarts, Zoetermeer

Margit Vermeulen, huisarts

Margreet Teelken, huisarts

Marieke Krans, arts GGZ

Marije Berkelaar, huisarts

Marion Heres, gynaecoloog

Marion Salwegter, huisarts

Marion Schulte, UWV arts

Marjan Meddens, huisarts, HA opleider, Nijmegen

Marjolein Doesburg-van kleffens, specialist laboratoriumgeneeskunde, klinische chemie

Martien Brands, arts integrale geneeskunde, onderzoeker

Martin Voerknecht, huisarts, Bussum

Matthijs Eefting, internist hematoloog

Mette Claassen, huisarts Nijmegen

Miriam de Zwart, huisarts Utrecht

Mirjam Schellekens, huisarts

Monique de Veth-Konings, psychiater

Monique Tjon-A-Tsien, huisarts, Wateringen

N. Das, arts

N. J, Jansen, arts

N. Postma, anesthesioloog

N. S. van Zon, bedrijfsarts

N. van Asseldonk, jeugdarts

N.M.A. van Asseldonk, jeugdarts

Nico van Amstel, arts

O. Olivier, arts

Oda van der Cingel, huisarts, Amsterdam

Olga Polman, anesthesioloog

P.J.L. Collin, psychiater

Paul Meuwese, gepensioneerd huisarts, n.p.

Pepijn Rosier, huisarts

Peter Fussenich, huisarts

Peter van den Braak, huisarts

Peter van den Hazel, arts medisch milieukundige

Pieter Smits, cardioloog

Pim de Wit, psychiater

Prof Dr PLCM van Riel, reumatoloog

Q. Tsang, verzekeringsarts

R. Bettenbroek, specialist ouderengeneeskunde

R. Peters, arts n-p

R. van Bekkum, arts

R.J. Kleipool, arts

R.M.J.M. van Kuppevelt, huisarts

Raymond Brunink, openbaar apotheker specialist

Renate Tillema-Schoon, psychiater

Richard Faaij, klinische geriater

Rob Elens, huisarts

Rob Tenbrinck, anesthesioloog

Robin de Koning, huisarts

Robin Mol, huisarts

Rohan Nahorst, huisarts, Amsterdam

Roland Laurens, thoraxchirurg

Ronald Dekema, arts

Roos Padberg, kinderarts

S. de Lange, internist, Eijsden

S. E. Groen, revalidatie arts

S. E. Quezada Ortiz, huisarts

S. Maessen, specialist ouderengeneeskunde

Sabine de Wullf, anesthesioloog

Saira Moeniralam, specialist ouderengeneeskunde

Sanne Sanavro, internist

Sanne Timmerman, Huisarts

Sarah Terol, huisarts, Vijfhuizen

Saskia Benthem, huisarts, Afferden

Saskia Hogeweg, huisarts Zwolle

Saskia van Zadelhoff, huisarts

Saskia van Zadelhoff, huisarts

Simone Arends, huisarts n.p. te Hoorn

T. j. Laarhoven, huisarts

T. van Eijk, cosmetisch arts

Thomas Garbe, huisarts, Rotterdam

Tim Smits, dermatoloog

Tom Bakx, oogheelkunde

V.J. Hesselink, ARBO en verzekernigsarts

V.R. Rauwers, arts verzekeringsgeneeskunde

Véronique van Erp, jeugdarts

W. de Graaff, internist

W. Passchier, arts

W. Stoof, arts

W. van der Krol, arts

Wilma Bos, arts

Wim van Geldrop , huisarts n.p.

Y. Raz, internist i.o.

Y. Verhoeven, internist

 Hieronder een greep uit de verschillende beroepen van medisch professionals;

• 25 Physician Assistants
• 256 (IC) Verpleegkundigen
• 17 Apothekers
• 84 Psychologen
• 47 tandartsen
• 90 Fysiotherapeuten
• 96 verloskundigen