COVID19-maatregelen maken ons ON-menselijk..!
COVID19-maatregelen maken ons ON-menselijk..!
Covid-19 maatregelen:
ingrijpend in de context van ons bestaan..!
2020 © Maria van Boekelen / Frans v.d. Reep | deze versie WantToKnow.nl/be
x
De sluipende invloed van de COVID-19 maatregelen, zijn voor velen onduidelijk. Onbewust worden maatregelen geaccepteerd, die van fundamentele invloed zijn op het sociaal leven van ieder mens. Sterker nog: de maatregelen leiden tot het verdwijnen van de oorspronkelijke betekenis van normaal fysiek en menselijk sociaal contact. Welke rol gaat de menselijke maat spelen in het nieuwe sociaal contract? En zijn we ons wel bewust van de aantasting van deze onderliggende fundamenten? Want het gaat niet alléén om gevoelens van eenzaamheid en geestdodenheid; de fysieke consequenties zijn enorm.
Omhelzen.
‘Waar betekenis verdwijnt, verschijnt wantrouwen en vervolgens controle’. (1) Hoe maak je duidelijk dat je van iemand houdt, zonder die persoon even ‘vast te houden’? Als woorden tekort schieten of als we juist woorden willen onderstrepen, gebruiken we immers een andere manier van communicatie. Die is non-verbaal en minstens zo effectief; we raken elkaar aan! Sinds WO II is er veelvuldig onderzoek gedaan naar de effecten van sociaal fysiek contact of juist het ontbreken daarvan. Tijdens de eerstejaars psychologie colleges komt de aap van Harry Harlow al snel uit de mouw. (2)Kijk naar deze aangrijpende video..
Baby’s overleven niet zonder aanraking, volwassenen wel, maar de vraag is vervolgens HOE ze overleven. De verschillende onderzoeken van de afgelopen 70 jaar tonen aan, dat fysiek contact ons gezonder en minder gestresst maakt. In sociaal opzicht is het een belangrijk communicatiemiddel, om onszelf met elkaar, met onze mede-mens te verbinden, want een goed geplaatste aanraking stimuleert vertrouwen en samenwerking. (Denk eens aan de ‘aai-over-de-bol’ bij een kind en het ‘klopje-op-de-schouder’ bij volwassenen ..!)
Het is simpelweg de snelste manier om troost, dankbaarheid of sympathie uit te drukken. Als kers op de taart schatten onderzoekers in dat het effect van een aanraking maar liefst 10 x sterker is dan het effect van woorden. Kortom evolutionair, sociaal en psychologisch heeft ‘de aanraking’ uiteraard in geaccepteerde en gepaste vorm een enorme, breed gedragen betekenis. Dat staat simpelweg geen moment ter discussie.
Vlaamse professor dr. Paul Verhaeghe:
“We zeggen niet voor niets ‘houden van’.
Daar zit ‘vasthouden in’ en
dat kun je heel letterlijk nemen.”
Welke middelen ontheiligen het doel?
In het voorjaar van 2020 veranderden de maatregelen, die verspreiding van het Covid-19 virus zouden moeten tegengaan, de maatschappelijke context en dus de betekenis van fysiek onderling contact binnen onze samenleving. Er mochten geen handen meer worden geschud en vanaf die tijd dient eenieder, twee armlengtes afstand te houden van elkaar. Nog even los van de ontbrekende wetenschappelijk onderbouwing van bovenstaande maatregelen veranderde het kabinet in een pennenstreek de context; de totale omgeving, situatie waarin iets betekenis krijgt.
Aangezien er behoefte was aan concrete handvatten, om het virus niet verder te verspreiden, en men ervan uitging, dat deze maatregelen tijdelijk zouden zijn, stelden de meesten zich flexibel en sociaal invoelend op. ‘Gewoon even’ elkaar geen hand geven, zodat we sneller weer ‘normaal’ zouden kunnen doen.
Maar, het verhaal is duidelijk: nu na een negen maanden ‘ellebogen’ heeft het Kabinet Rutte de betekenis van interpersoonlijke ‘aanraking en nabijheid’ formeel tot in de kern veranderd en deze nieuwe betekenis zelfs wettelijk vastgelegd.
Een troostende hand op een schouderschokkende bejaarde wordt gecriminaliseerd, een gezellige bruiloft waar de verbinding tussen mensen juist gevierd wordt, resulteert zonder moeite tot een bijeenkomst van asociale wetsovertreders. Begrijpen we eigenlijk nog wat we zien, na zo’n ingrijpende wijziging van de context? Natuurlijk niet! Het maakt ons verward, onzeker en minder effectief. Zonder dat we er BEWUST de vinger op kunnen leggen wat er preciés gebeurt..! En dáárom is het zo’n sluipend, ondermijnend proces!
Dit leidt tot individuele verschillen in opvatting en inkleuring van gedrag, dat voortvloeit uit die nieuwe betekenis, die op haar beurt weer voortkwam uit een nieuwe context. Daar wil natuurlijk geen enkele beleidsmaker over in discussie. De nieuwe betekenis moet zo snel mogelijk beheerst en gereguleerd worden door ideologie. In dit geval doelen we op de ‘nieuwe normaal ideologie’. Echter, die mindshift, levert een geforceerde en statische oplossing voor een dynamisch probleem. En deze biedt zeker geen soelaas voor een groeiende groep autonome denkers, die ideologie an sich, al lang hebben verruild voor data & logica.
Inzicht en zelf-structurerend vermogen zijn buitengewoon belangrijk tegen de achtergrond van de huidige veranderende maatschappelijke ordening. Zonder deze inzichten lopen de processen van betekenisgeving vast. EN lopen we een groot risico om in bedoelde of onbedoelde ‘framing’ en ‘nudging’ terecht te komen. (Nudging is een in 2008 beschreven gedragspsychologische motivatietechniek, waarbij mensen subtiel worden gestimuleerd, zich op een gewenste wijze te gedragen.)
Controle
Verandering van betekenis leidt niet uitsluitend tot de zoektocht naar een nieuwe betekenis, op persoonlijk en maatschappelijk niveau, maar natuurlijk ook tot versterking van controle van maatregelen. Controle kent veel soorten gedaantes/vermommingen die we terug zien op maatschappelijk en persoonlijk niveau. Denk bijvoorbeeld eens aan het instellen van ‘kliklijnen’, zoals ‘meld misdaad anoniem’. Daar kan men overtredingen van de Coronamaatregelen door bijvoorbeeld kroegbaas, buurtsuper of buurvrouw, online melden..
Moralisering is ook zo’n instrument, waardoor grenzen van strafbaarstelling door de overheid, indirect worden opgerekt. Was immers het ‘aso-predikaat’ van Grapperhaus niet ongenadig effectief, totdat het moment er was, dat hij zelf dit ‘aso’-gedrag vertoonde op zijn bruiloft? Kan een knuffel, gepast en door beide betrokkenen gewenst, überhaupt als asociaal getypeerd worden? Liggen dit soort discussies niet aan de basis van het Ministry of Love schrikbeeld dat Orwell schetste in 1984? (3)
Wie individuele vrijheid en autonomie hoog in het vaandel heeft, haalt hier waarschijnlijk meewarig de schouders over op. Kan het hanteren van de menselijke maat reden zijn voor strafbaarstelling? Dat is ‘natuurlijk’ ónmogelijk en letterlijk anti-sociaal. De zucht naar controle van het Kabinet heeft overigens geleid tot het gedrocht van de ‘Coronawet’. En mocht je onze kritiek daarop willen verkennen, dan volstaan we hier met de verwijzing naar het blog van Wim Voermans (4).
De subtielere processen mogen we echter ook niet negeren. Denk bijvoorbeeld aan de verschillende protocollen voor de anderhalvemeter-samenleving die de overheid in samenwerking met verschillende brancheorganisaties heeft opgesteld. Dat de veiligheidsdiensten al likkebaardend aan de zijlijn stonder, tijdens de ontwikkeling van ‘de corona-app’, zal ondertussen niemand meer onwaarschijnlijk in de oren klinken.
‘Nieuwe normaal’ als constante stress factor.
Het coronavirus maakt talloze slachtoffers en ontwricht de economie, in het dagelijks leven maar ook in de nabije toekomst. Of alles ooit weer normaal wordt de komende jaren is zeer de vraag, maar zeker is dat vele duizenden mensen nog jaren zullen worstelen met de impact van de maatregelen die genomen worden. Artsen waarschuwen voor een golf van mensen met psychische klachten en een posttraumatisch stresssyndroom; PTSS. Psychiater en hoogleraar Bart Rutten benadrukte dit tijdens een interview (6) Professor Rutten is verbonden aan Maastricht UMC+. Uit een Mexicaans onderzoek (7) bleek dat meer dan 25% van de onderzoeksgroep worstelde met ernstige psychische druk.
Tot slot/conclusie
Er is sprake van symptomen van klinisch significante posttraumatische stress. Die hangen voornamelijk samen met sociale factoren zoals o.a. ‘relatiestatus’, ‘aantal mensen in het huishouden’ en ‘aantal dagen in isolatie’. ‘Social distancing’ impliceert voor velen dat ze letterlijk onaanraakbaar worden. Dat zou toch niet de norm mogen zijn in een cultuur met wortels als de onze. Het is ongezond, wreed en mechanisch geïnspireerd. Spreadsheet-survival. Het ontneemt ons de context van liefdevolle aanraking en in plaats daarvan introduceert het kille controle. Waar betekenis verdwijnt verschijnt controle. Altijd. Ook hier…..en nu.
x
Maria van Boekelen & Frans van der Reep
December 2020 – Rotterdam
