Hoe de relatie met je narcistische moeder invloed heeft op jouw liefdesrelaties
Mensen blijven zich afvragen wat liefde nu werkelijk is. We jagen allen liefde na en hechten er waarde aan en ieder van ons heeft zijn of haar eigen versie van hoe het voelt om verliefd te zijn. Dochters van narcistische moeders proberen over het algemeen de emotionele leegte op te vullen met ongeschikte liefdesrelaties. Helaas zoeken zij veelal op de verkeerde plaatsen naar de juiste partner die hun bevestiging kan geven. Dit artikel gaat over ‘verwrongen liefde’.
Romantische mislukking: proberen succes te hebben in de liefde waar ik met mijn moeder gefaald heb
Als dochters van narcistische moeders leren velen van ons dat liefde betekent: wat iemand voor jou kan doen of wat jij voor de ander kunt doen. Veel vrouwen kiezen onbewust hun romantische partner op basis van deze verkeerde opvatting, wat leidt tot een afhankelijk, of een codependent partnerschap, of helemaal geen relatie. De afhankelijke partner bekommert zich om wat hij voor jou kan doen en de codependente partner houdt zich bezig met wat jij voor hem kunt doen. Als je geen relatie hebt, betekent dit dat je het min of meer hebt opgegeven, of dat je ervoor kiest om er helemaal niet aan te beginnen.
Afhankelijke en codependente relaties zijn ongezond en onbevredigend en eindigen vaak in onoplosbare of onaangename verwikkelingen. Als de relatie is beëindigd, loopt de dochter het risico in herhaling te vallen, tenzij ze met het herstelprogramma begint en leert begrijpen dat haar ‘relatiekiezer’ is beschadigd. De dochter speelt de relatie met haar moeder vaak telkens weer na, wat in psychotherapeutische kringen bekendstaat als ‘herhalingsdwang’, een cyclus van relaties die steeds weer eindigen met teleurstelling. Nadat hun hoop en verwachtingen de bodem zijn ingeslagen, verkiezen veel vrouwen isolatie of helemaal geen relatie.
Als de relatie eindigt
Of de dochter van een narcistische moeder nu door haar partner wordt verlaten, of dat zij zelf weggaat, ze schaamt zich altijd voor de mislukte relatie. Het maakt niet uit of het de eerste of de zoveelste keer betreft, haar gevoel niet goed genoeg te zijn wordt erdoor versterkt. Mislukte relaties hebben grote invloed op haar gevoel van eigenwaarde. In onze samenleving mag een vrouw zakelijk of financieel falen, maar mislukkingen in een relatie zijn minder acceptabel. Meer dan één scheiding of mislukte liefdesrelatie voelt aan als een vloek of een zware beproeving. Een vrouw zal schuld en schaamte voelen, maar schaamte zal voor haar het zwaarst wegen. Schuld is gewoonlijk te associëren met een daad die kan worden vergeven, maar schaamte betreft haar zijn, waardoor het een ‘alles-of-niets’-kwaliteit krijgt die ernstige gevolgen voor haar geestelijke gezondheid kan hebben. Volwassen dochters van narcistische moeders noemen zichzelf vaak ‘beschadigd’ of ‘beschadigde goederen’, vooral na een serie mislukte liefdesrelaties. Onder de schaamte schuilt het gevoel onaantrekkelijk te zijn.
Waarom kiezen we wie we kiezen
De dochter van een narcistische moeder zal in de meeste gevallen een echtgenoot kiezen die niet kan voldoen aan haar emotionele behoeften. Ook al zal haar intuïtie haar op een of andere manier vertellen dat iets niet goed voor haar is, toch heeft ze de neiging daar niet naar te luisteren als het niet is wat ze wil horen. Als de hoop op liefde opbloeit, schuiven we de intuïtieve innerlijke stem, of het buikgevoel terzijde.
Jarenlang behandelen en interviewen van dochters met narcistische moeders hebben mij getoond dat we beschikken over een diep gevoel van intelligente intuïtie, dat echter gepaard lijkt te gaan met een speciaal soort ‘doofheid’. In de wanhopige zoektocht naar liefde die in haar jeugd ontbrak, kiest de dochter ervoor geen aandacht te schenken aan de rode alarmvlaggen. We weten het eigenlijk wel, maar we luisteren gewoon niet.
Ben jij afhankelijk of codependent?
In feite ‘kies’ je een partner hoofdzakelijk onbewust. We worden als mensen aangetrokken tot wat vertrouwd is. Als de situatie met je moeder niet is opgelost, zul je waarschijnlijk een partner vinden die het gedragspatroon van moeder en dochter opnieuw creëert. We hebben bovendien de neiging een partner te kiezen die hetzelfde emotionele niveau heeft als wijzelf. Als je de afhankelijke partij bent, is je gevoel naar je partner: ik ga op je leunen en zal van jou afhankelijk zijn. Ik zie jou als iemand die veel voor me kan doen. Je kunt voor me zorgen. Je hebt geld, prestige, een goede familie, een goede baan, je bent prachtig en op papier ideaal: je voldoet aan de criteria op mijn lijstje.
Als je codependent bent, is je gevoel naar je partner: ik ga voor je zorgen, desnoods ten koste van mijzelf. Ik zie jou als iemand die mij het gevoel geeft dat ik nodig ben. Jij hebt mijn moederlijke koestering en zorg nodig. Je hebt behoefte aan mijn liefde omdat je die als kind niet hebt gekregen, je hebt mijn leiding nodig. Je hebt mij nodig en dat geeft mij een goed gevoel.
Gezonde relaties
Gezonde relaties zijn gebaseerd op onderlinge afhankelijkheid, waarbij beide partners actief zijn in de wederzijdse verzorging, maar zij fungeren meestal als onafhankelijke volwassenen. Dat betekent dat geen van beiden afhankelijk dan wel codependent is. In een afhankelijk-codependent partnerschap houdt geen van de partners van de ander om wie hij of zij als mens is; zij vervullen rollen en zetten een verwrongen definitie van liefde in actie om. Een volwassen dochter van een narcistische moeder wordt bij haar keuze vaak misleid door haar onbeantwoorde behoeften. Op behoeften gebaseerde relaties zijn gewoonlijk onbevredigend, omdat niemand kan voldoen aan alle in de kinderjaren onvervuld gebleven behoeften van een volwassene. Maar totdat de dochter de leegte zelf onder ogen ziet, zal zij verwachten dat iemand anders haar leegte kan opvullen met gevoelens van waardigheid, bekwaamheid en liefde die zij mist.
De volwassen dochter zal vaak een partner kiezen die zelfs niet tegemoet kan komen aan redelijke emotionele behoeften, omdat zij onbewust iemand wil die emotioneel niet intiem of kwetsbaar kan zijn. Dat is voor haar vertrouwd en voorspelbaar en geeft haar een veilig gevoel.
Emotioneel verlaten
Wanneer aan de emotionele en intieme behoeften van de dochter niet kan worden voldaan, kan zij gemakkelijk vervallen in ‘de schuld geven aan haar partner’, in plaats van op te biechten dat ze de verkeerde partner heeft gekozen. Als dit je bekend in de oren klinkt, wees dan voorzichtig: je moet niet in de narcistische val trappen je partner als goed of slecht te zien. Als je van je geïdealiseerde partner een schurk maakt, kun je je genoodzaakt voelen hem te verlaten voordat hij jou verlaat. Verlating is beangstigend omdat jij je verlaten voelde. Je ouders waren fysiek weliswaar aanwezig, maar jij voelde je emotioneel verlaten.
Als je afhankelijk bent, zal het voor jou moeilijker zijn uit de relatie te stappen. Je blijft dan misschien in een vijandig of op een andere manier ongezond partnerschap hangen, terwijl je het gevoel hebt dat je beter verdient. Als je door je partner wordt verlaten, zul je misschien een ongebruikelijk lange tijd nodig hebben om van het verlies en de afwijzing te herstellen, omdat hierdoor je oude ervaringen met je moeder weer worden opgeroepen.
Losmaken van je moeder
Samengevat: dochters van narcistische moeders krijgen in liefdesrelaties te maken met een aantal worstelingen, onder andere met schaamte en met het gevoel niet goed genoeg te zijn. Mislukte relaties zijn vaak de hoofdreden voor hen om in therapie te gaan. Zij begrijpen niet waarom zij dezelfde fouten blijven maken en vrezen dat hun ‘domheid’ om steeds de verkeerde man te kiezen niet kan worden gecorrigeerd. Misschien weet je hoe pijnlijk dit kan zijn voor jezelf, je zuster of je vriendinnen.
Wanneer een dochter bereid is in zichzelf te investeren, het verleden en de pijnlijke jeugd onder ogen te zien en het herstelproces te voltooien, begint de verandering. Door te leren de herhalingsdwang te stoppen, je los te maken van je moeder, je zelfbewustzijn op te bouwen en jezelf te bevrijden van de schadelijke boodschappen die je hebt geïnternaliseerd, kun je aan een geheel nieuwe, gezonde en optimistische reis beginnen.
