Alles in de natuur is onderworpen aan een ritme. Denk bijvoorbeeld aan de seizoenen, maar ook de opeenvolging van dag en nacht. Dit hoort bij de natuur en we ervaren het als vanzelfsprekend.
De natuurlijke ontplooiing van het leven is alleen mogelijk dankzij ritmes. Zonder nacht zou onze Aarde verhitten tot een kokende levenloze woestijn, en zonder dag zou ze bevriezen. Beide zijn nodig voor de evolutie en groei van het leven.
Minder vanzelfsprekend vinden we het dat ook ons innerlijk leven onderworpen is aan een ritme. Ook daar is een afwisseling van licht en duisternis te vinden.
Periodes van licht, waarin alles goed gaat, worden afgewisseld met moeilijke periodes. Dit zijn periodes van angst, boosheid, wanhoop en twijfel. Toch hebben ook deze periodes hun nut. Net zoals al het leven op Aarde zich ontwikkelt dankzij de afwisseling van licht en duisternis, groeien wij ook als mens door deze afwisseling.
❥ Juist moeilijke periodes blijken achteraf vaak zeer leerzame periodes te zijn, die zorgen voor innerlijke groei en verdieping.
Echter, soms lijkt de balans zoek te zijn. De duisternis gaat overheersen en we verliezen het contact met het licht. We kunnen ons niet meer voorstellen dat het ooit terug zal keren: de nacht wordt geen dag meer, de duisternis lijkt permanent te worden. Het natuurlijke ritme van het leven stagneert. En als er geen ritme meer is, is er ook geen groei meer, maar stilstand.
❥ Hoe komt dat? Hoe komt het dat we soms niet mee gaan met het natuurlijk ritme van het leven en in de nachtfase blijven hangen?
In dit stuk wil ik laten zien dat dit vaak veroorzaakt wordt door een verkeerde manier van denken: door te denken vanuit angst verlengen we kunstmatig de duisternis in ons leven.
Ook wil ik laten zien wat we hier aan kunnen doen, hoe we onszelf kunnen leren te denken vanuit liefde. Denken vanuit liefde is de natuurlijke manier van denken. Denken vanuit liefde gaat mee met het ritme van het leven en zorgt voor innerlijke groei.
Ons denken
Wij hebben enorm veel opvattingen en meningen over de wereld om ons heen. Vele daarvan bedenken we niet zelf, maar worden ons aangereikt door de wereld om ons heen: via de krant, de televisie, het internet en alle mensen die we ontmoeten en die hun mening over iets vaak direct klaar hebben.
Ons denken begint altijd met aannames over de wereld om ons heen. Dit is vergelijkbaar met de wiskunde. Wiskunde begint met het aannemen van een aantal axioma’s, dit zijn uitgangspunten die niet te bewijzen zijn. Van daaruit redeneer je verder. Je kunt bijvoorbeeld aannemen dat de kortste verbinding tussen twee punten een rechte lijn is. Je komt dan tot de traditionele meetkunde. Neem je aan dat dit niet het geval is, dan ontstaat er een andere vorm van meetkunde die ook bruikbaar is: de niet-euclidische meetkunde die in de moderne astronomie heel goed toepasbaar blijkt te zijn.
Met ons denken is het net zo als in de wiskunde. Als je goed kijkt naar de oorsprong van meningen van mensen, dan kun je zien dat ze gebaseerd zijn op een aantal aannames die verondersteld worden waar te zijn. Globaal gesproken is een denkbeeld altijd terug te voeren op ofwel angst, ofwel liefde.
Denken vanuit angst
Denken vanuit angst leidt altijd tot een dualistische kijk op de werkelijkheid. Het ene is goed, het andere is slecht en voor dat slechte moeten we oppassen. Het maakt onze wereld onveilig. Voelen we ons bijvoorbeeld bedreigd door een bepaalde groep mensen dan beginnen we vanuit angst over hen te denken. Ons denken is dan geneigd de verschillen te benadrukken: zij hebben een ander geloof, andere normen en waarden. En die normen en waarden willen ze aan ons gaan opleggen, zij vormen dus een gevaar.
❥ Het denken leidt op die manier tot een geloof in dualiteit dat de oorspronkelijke angst alleen maar vergroot en bevestigt.
Wat gebeurt er innerlijk? De oorspronkelijke, irrationele angst wordt tot een definitief wereldbeeld gemaakt. Met behulp van ons denken wordt innerlijk een immens bouwwerk opgericht van gedachtes, meningen en ‘feiten’ die er voor zorgen dat de angst in ons een permanente woning krijgt. Dit bouwwerk gaat voor ons werken als een soort filter waardoor we de werkelijkheid gaan waarnemen: alles wat in overeenstemming is met die angst nemen we uitvergroot waar, al het andere zien we niet meer.
Zo raakt ons innerlijk vol gebouwd met ‘denkkastelen’. Door zo’n denkkasteel wordt het bijna onmogelijk om de oorspronkelijke angst te herkennen die het fundament vormt van het bouwwerk. Deze zit verborgen achter een metselwerk van meningen en opvattingen die elkaar bevestigen en ondersteunen. Echter, de ware bewoners van het bouwwerk zijn angst en boosheid. Waar zo’n kasteel staat, stroomt de energie niet meer; het licht en het leven verdwijnen uit ons innerlijk. We stralen starheid en vooringenomenheid uit. Onze innerlijke ontwikkeling stagneert.
❥ Een concreet voorbeeld kan dit verduidelijken.
Stel, een vrouw heeft een bepaalde angst voor mannen. Vanuit die angst gaat ze denken, waarnemen en het gedrag van mannen interpreteren. Zij komt dan tot de conclusie dat mannen onbetrouwbaar, bazig, gewelddadig en oppervlakkig zijn. Niet alleen beïnvloed deze denkwijze haar relaties met mannen, het leidt er ook toe dat ze haar eigen mannelijke kant gaat onderdrukken. De positieve aspecten van de mannelijke energie, zoals daadkracht, voor jezelf opkomen en doelgerichtheid, erkent ze niet. Hierdoor beschadigt ze haar eigen vermogen om voor zichzelf op te komen en doelbewust grenzen te stellen. Haar vrouwelijke kwaliteiten van inlevingsvermogen en gevoeligheid kunnen “over-ontwikkeld” raken, hetgeen haar kan verzwakken en uitputten. Dit heeft weer tot gevolg dat ze de wereld om zich heen als nog mannelijker en vijandiger zal ervaren. Haar angsten zullen haar nog meer gaan domineren.
Zo leidt denken vanuit angst tot een negatieve spiraal die zichzelf in stand houdt: we beginnen te denken vanuit angst, dit denken leidt tot een heel uitgesproken dualistische kijk op de dingen. Er ontstaat een wereldbeeld, een ‘denkkasteel’ dat de oorspronkelijke angst verbergt en het moeilijk maakt deze eerlijk en liefdevol onder ogen te zien. Denken vanuit angst blokkeert de natuurlijke energiestroom en onderdrukt iets in onszelf. Uiteindelijk slaat dit dualistische wereldbeeld terug op onszelf en vergroot de angst.
Denken vanuit Liefde
Beginnen we te denken vanuit liefde, dan worden we ons bewust van de innerlijke eenheid van alles. Bekijken we bijvoorbeeld mensen die uit een andere cultuur afkomstig zijn vanuit liefde, dan zien we niet langer de verschillen maar vooral het gemeenschappelijke. We beseffen dat deze mensen ook verlangen naar een gelukkig gezin en een fijne baan. Ze verlangen ook naar het beste voor hun kinderen en harmonische samenleven met anderen. De verschillen zijn slechts uiterlijk.
Sterk uitgesproken meningen benadrukken vaak een bepaalde dualiteit: dit is goed, dat niet. Achter deze meningen gaat angst schuil. Meningen die uitgesproken worden vanuit liefde, zijn veel zachter en genuanceerder. Ze tonen altijd begrip voor het andere, en benadrukken de innerlijke eenheid en verbondenheid die er is. Op een diep niveau is het universum één, op een diep niveau is de mensheid één.
In plaats van denkkastelen voor onze angsten bouwen, kunnen we onze aandacht ook op onze angsten richten. We kunnen ons denken gebruiken om door het metselwerk heen te kijken, de muren af te breken en de angst recht in de ogen te zien. Angsten zijn als kinderen die liefde tekort zijn gekomen. Die kinderen willen geen kastelen ter bescherming; ze verlangen naar warmte, liefde en erkenning. Ze willen gezien worden en verlangen naar licht.
Liefde is de kracht die het verstotene weer verbindt met de eenheid
Onze binnenwereld staat niet los van de buitenwereld, alles is deel van dezelfde eenheid. Door liefdevol te denken over anderen stroomt die liefde naar hen toe. Ze worden er door aangeraakt en het kan hen beïnvloeden en veranderen. Diep in ieder levend wezen leeft het besef van de innerlijke eenheid van alles. Door liefde uit te stralen, raak je dit weten aan en activeer je het. Liefde heft de dualiteit op, zowel in de binnenwereld als in de buitenwereld.
Dit is de reden dat Christus zegt: “heb je vijanden lief.” Liefde, immers, verandert je vijanden in vrienden. Dit geldt zowel voor de vijanden buiten ons als de vijanden in ons: angst en boosheid.
Leren denken vanuit liefde: praktische tips
❥ De ommezwaai van denken vanuit angst naar denken vanuit liefde is moeilijk.
Het is moeilijk omdat angst altijd de neiging heeft om de aandacht naar buiten te verschuiven: naar het object van onze angst. Zijn we bijvoorbeeld bang voor een spin dan richten we onze aandacht helemaal op de spin die buiten ons is, en niet op de angst zelf. In plaats van ons uiteen te zetten met onze angst, richten we onze denkkracht op de vraag hoe we de spin kunnen vernietigen, hoe we kunnen vermijden dat er in de toekomst meer spinnen binnen komen, enzovoorts. Het wordt nog moeilijker als er een heel denkkasteel rondom onze angst is gebouwd, waardoor ze niet meer ‘voelbaar’ is, maar zich verbergt achter muren van meningen en ideeën.
❥ Hieronder een stappenplan dat je misschien kan helpen.
1) Wees bereid je angsten eerlijk onder ogen te zien. Wees bereid te accepteren dat er achter veel van je meningen en ideeën angst en/of boosheid zit.
Dit is een heel moeilijke stap. Stel jezelf eens de volgende vraag: “Zou het kunnen dat veel opvattingen die ik al jarenlang met grote stelligheid verkondig, gebaseerd zijn op angst en boosheid, en niet op liefde?”
De moed vinden om een eerlijk antwoord te gaan zoeken op deze vraag is de eerste en grootste stap.
2) Als je tot het bovenstaande bereid bent, zoek dan een rustig moment op en richt je aandacht naar binnen. Probeer je angst te voelen. Ga met je bewustzijn omlaag naar je buik, waar negatieve emoties zich meestal verstoppen, en zeg “kom maar, jullie mogen er zijn.” Wees stil en stel je voor dat bange of boze kinderen langzaam uit de duisternis naar je toe komen lopen. Laat liefde naar ze toe stromen en heet ze welkom.
3) Denk eens aan meningen of ideeën die je met een bepaalde felheid aanhangt; ze kunnen gaan over de wereld, over mensen om je heen, over je relatie – zoek maar iets op. Stel je nu eens voor dat een ander die mening aan jou verkondigt. En let dan eens niet op wat die ander zegt, maar op wat hij uitstraalt. Is het liefde, of iets anders? Stroomt de energie uit zijn hart, of komt het ergens anders vandaan?
En als het iets anders is, wat is het dan? Onderzoek dat eens
Kijk ook eens goed naar de persoon die je gekozen hebt om je mening te ventileren. Wie is dat, waarom heb je hem of haar uitgekozen? Ook deze keuze heeft betekenis.
❥ Je kunt deze oefening natuurlijk ook doen door jezelf de mening te laten uiten en van een afstand naar jezelf te kijken. Wat straal je uit?
Door bovenstaande stappen regelmatig te herhalen, kunnen we de innerlijke blokkades die het natuurlijke ritme van ons leven verstoren – de denkkastelen – geleidelijk oplossen. Zo’n denkkasteel werkt als een dam die de natuurlijke stroom van de rivier van ons leven blokkeert. Heffen we de dam op, dan kunnen leven en licht weer doorstromen.
Periodes van duisternis horen bij het leven, en de stroom van het leven leidt ons vanzelf weer terug naar het licht. Om mee te kunnen gaan met die stroom moeten we wel bereid zijn de duisternis in onszelf eerlijk en liefdevol onder ogen te zien. Dit is de kracht van denken vanuit liefde.
© Gerrit Gielen
www.gerrit-gielen.nl
