Hoe kun je oude pijn in je patronen herkennen en genezen?
Traumatische reactie. De plaats van een traumatisch reactiepatroon in de tijd…. Het verleden dringt binnen in het nu, het gebeurt in een flits, het tempo is snerpend snel.
Patronen
Een patroon bestaat alleen dankzij de gratie van herhaling. Herhaling is een van de kenmerken waardoor wij patronen kunnen onderscheiden.
Ook heeft een patroon een bepaalde energie, waardoor wij het patroon niet alleen cerebraal kunnen plaatsen, maar tevens kunnen voelen. Juist wanneer het een traumatische reactie betreft, wordt deze onder meer bewust gemaakt door de energie die bij dit gekwetste handelen hoort. Omdat het een oud patroon is, vertroebelen we ons denken door de sterke invloed uit het verleden. De reactie is getriggerd door een gebeurtenis in het nu, in het heden. Hij brengt ons echter pijlsnel terug bij de niet-verwerkte of onvoldoende verwerkte pijn.
Deze confrontatie slijpt zich in ons verder door de emoties die bij deze niet-verwerkte resten horen. Emoties als woede, pijn, verdriet en machteloosheid kunnen naar boven komen. Hoe sterk deze emoties zijn, hangt af van de mate van verwerking en zelfs heling als die al in gang is gezet. Het patroon veroorzaakt desoriëntatie, verwarring en afgescheidenheid van het nu en van ons zelf.
Op een vervreemdende wijze zijn wij door onze eigen reactie teruggeworpen in een stukje pijnlijk verleden. Dat verleden ons grijnst ons aan in het nu. Het nu dat plotseling lijkt weggevaagd. Er vindt fragmentatie plaats, maar iets in ons zal zich bewust zijn van het feit dat hier sprake is van oude pijn. Deze kiem van bewustzijn is een eerste begin van een focus. Het is een verwijzing naar een juiste inschatting van de werkelijkheid waarin wij ons nu bevinden. Dat laatste is alles bepalend. Laten wij niet vergeten dat bijvoorbeeld fixatie en regressie verschillende vormen zijn van niet kunnen omgaan met de werkelijkheid.
Erkennen en herkennen
Genezing begint bij het erkennen en herkennen. Daarna gaat het om ontkennen van samenhang tussen de traumatische reactie en de situatie van nu. Deze eerste twee fasen hebben in contrast met de traumatische reactie dus plaats in het nu. Het is heel belangrijk verleden en heden te scheiden. Dit kan door middel van de context van de reactie en deze reactie zelf. De reactie is oud en letterlijk gedateerd en past niet meer binnen de context waarin deze nu plaatsvindt.
Het herkennen betekent in eerste instantie het bewust zijn en worden van de energie die de oude pijn met zich meebrengt. Deze reactie en daaropvolgend datgene wat de reactie oproept aan emoties moet ons bekend voorkomen. Uiteraard gebeurt dat als wij al verder gegroeid zijn. Het is namelijk vanuit het heden waarin, hoop ik, al een ontwikkeling plaats heeft gevonden en groeit. Deze kunnen wij schouwen of we kunnen een blik werpen op dat getraumatiseerde verleden. Het verleden is binnengedrongen in het heden, maar heeft zijn bestaansrecht verloren. Dat is wat wij ons moeten realiseren.
Er is een andere keuze om om te gaan met situaties waarin het traumatische verleden getriggerd wordt. Deze keuze stoelt op het bewust zijn en worden van de plaats van het verleden, dat zich aan ons opdringt. We moeten ons realiseren dat deze traumatische reactie geen plaats meer mag krijgen in het nu.
Waarneming
Er ligt nog een fase voor het erkennen en herkennen van de traumatische reactie, namelijk de waarneming. Hoe, exact, reageren wij? Welke emoties spelen hierbij een rol en wat zijn de woorden die wij gebruiken? Kortom, wij moeten onze reactie onder de loep nemen en dan pas kunnen wij erkennen dat wij reageren zoals wij gereageerd hebben. Wat zijn precies onze gedragingen? De waarneming brengt ons bij de feitelijke reactie die geconcretiseerd moet worden. Deze feitelijke reactie is namelijk waar te nemen, te erkennen en te herkennen als een typerende reactie, bestaande uit gestandaardiseerde gedragingen.
Een typerende reactie kan pas typerend zijn als deze zich meerdere malen heeft voorgedaan. Als deze gedragingen helemaal duidelijk geconcretiseerd zijn, kan onze beleving aan bod komen en wordt plaats ingeruimd voor de emoties die hierbij een rol spelen. De beleving gaat ons helpen de typerende reactiewijze in het verleden zijn plaats te geven.
Het copingmechanisme
Belangrijk is hier onderscheid te maken tussen een reactiewijze en een copingstijl. Het belangrijke verschil is namelijk de doelstelling dat de traumatische wijze van reageren zich uiteindelijk zal gaan wijzigen in een passende copingstijl. Een copingstijl die van een geheel andere orde zal zijn dan de traumatische reactie die zich kenmerkt door verwrongenheid. Een wereld van verschil ligt tussen deze twee (diep) menselijke uitingen.
Het copingmechanisme dat zal ontstaan, wortelt in een juiste inschatting van de werkelijkheid. Als dit niet zo was, dan zou men nog niet op de juiste manier met de werkelijkheid zoals deze zich aandient, om kunnen gaan. Dat wil zeggen: de werkelijkheid van het nu. De werkelijkheid van toen zal zich, door middel van een wezenlijk andere manier van reageren dan de traumatische reactie, kunnen integreren in onze werkelijkheid van nu.
De eerste gedachte die als het ware doorgeknipt moet worden, is de gedachte dat er enig logisch verband zou bestaan tussen de traumatische reactie en de situatie van nu waarin deze traumatische reactie als het ware wordt losgelaten. Er is geen logisch verband. De rede ontbreekt zelfs ten ene male. Door het denken te integreren in een blinde gevoelswereld die wortelt in het limbisch brein, creëren wij een eerste stukje ruimte om de schijnwerper op een ander aspect te kunnen richten. Elk verband tussen toen en nu in de beleving van de cliënt moet als het ware doorgesneden worden om te kunnen komen tot een geleidelijk meer betrouwbare en valide manier van de beoordeling van de werkelijkheid. Doordat dit laatste steeds meer doordringt tot de persoon in kwestie, ontdekt deze dat de situatie nu om een wezenlijk andere reactie vraagt.
De projectie van het traumatisch verleden die zich wil nestelen in het heden moet volledig teniet gedaan worden. Wanneer dit erkend is en de samenhang ontkend is kunnen we beginnen tot een volledig juiste inschatting te komen van de werkelijkheid zoals deze zich aandient.
Geschreven door Kathy Anita
