Ben jij veilig of onveilig gehecht? Ontdek hoe je (iemand) kunt loslaten
Je hebt een muur om jezelf heen gebouwd en zorgt ervoor dat je kwetsbare hart niet geraakt wordt.
Een relatie die eindigt, een vriend die uit je leven verdwijnt, een dierbare die overlijdt… Wat is het toch zwaar om iemand los te laten. Dit artikel van mental coach Miranda Mendes Da Costa helpt jou! Ontdek of jij veilig of onveilig gehecht bent én hoe dit het afscheid nemen beïnvloedt. “Gevoelens van rouw horen bij het proces van loslaten. Het toestaan van deze gevoelens zorgt voor bevrijding.”
Een wervelstorm aan emoties
We komen allemaal weleens in een situatie waarin we moeten loslaten. Soms moeten we iemand loslaten die we eigenlijk willen vasthouden. Loslaten is een proces waarbij veel verschillende emoties komen kijken. Het ene moment voel je intense angst, een paar uur later ervaar je een diep gevoel van opluchting. De volgende dag word je wakker met een gevoel van wrok, dat zich even later weer omzet in verdriet. Gevoelens van spijt, twijfel en onzekerheid passeren de revue. Kortom, loslaten kan grote verwarring teweeg brengen. Het kan voelen als een wervelstorm aan emoties.
De hechtingscirkel: waar sta jij?
Beschouw het proces van loslaten als een kluwen wol waarvan de draad verstrikt zit. Het heeft tijd en aandacht nodig om de wirwar te ontrafelen. Het model van de hechtingscirkel geeft jou inzicht en helderheid in dit proces. Hierdoor krijg je meer grip op je emoties en de situatie.
Op de onderstaande afbeelding zie je de hechtingscirkel. Er is een binnen- en een buitencirkel. De buitencirkel symboliseert de gezonde hechting en de binnencirkel representeert de onveilige hechting. Of je nu een veilige of onveilige ‘hechtingsstijl’ hebt, iedereen zit in het proces van loslaten weleens in de binnenste cirkel. En dat is helemaal niet erg. Maar het is wel belangrijk dat je het herkent en dat je jezelf weer herpakt. Door je bewust te zijn van je emotie krijg je inzicht in waar je staat in de cirkel. Je hebt nu keuzevrijheid en kunt kiezen voor de constructieve buitencirkel.
In de afbeelding zie je de hechtingscirkel. Er is een binnencirkel en een buitencirkel. De buitencirkel symboliseert de gezonde hechting en in de binnencirkel representeert de onveilige hechting.
De hechtingscirkel komt uit het werk van Wybe Veenbaas en Piet Weisfelt en is mede geïnspireerd op de ‘bonding cycle’ van George Kohlrieser
Een gebroken hart
De eerste stap in de hechtingscirkel is het contact: je heet iemand welkom in jouw leven. Dat kan zowel een nieuw persoon zijn als een persoon die al langer deel uitmaakt van je leven. Elk contactmoment is in wezen nieuw. Bij het contactmoment stel jij je open voor de persoon en voor de verbinding.
Maar het kan ook zijn dat jij je afsluit voor echte verbinding. Dit heeft mogelijk te maken met pijn uit het verleden. Met de kwetsuren die je hart heeft moeten verdragen. Je hart is emotioneel verwond geraakt en beschadigd tijdens het loslaten. Om jezelf te beschermen ga je daarom nu de verbinding uit de weg. Je isoleert jezelf en zorgt ervoor dat het contact oppervlakkig blijft; je durft niet de diepte in te gaan. Zo bescherm jij je kwetsbare, eerder gebroken hart. Het gevolg: het contact blijft oppervlakkig en je ervaart geen echte verbinding en diepgang.
De moed om te hechten
De tweede en derde stap in de cirkel betreffen hechten en intimiteit. Je gaat de daadwerkelijke verbinding met de ander aan, zowel emotioneel als fysiek. Dit doe je met een open hart en het kan daarom kwetsbaar voelen. Er is moed voor nodig. Als jij je veilig voelt in jezelf, dan durf je de hechting aan te gaan. Je weet namelijk dat je jezelf niet verliest in het contact met een ander. Mocht het contact in de toekomst eindigen, dan weet je dat je jezelf niet volledig kwijtraakt. Er is verdriet, maar je valt niet in een diep gat. Je bent je bewust van de veilige basis die jij in jezelf hebt.
Een muur om je heen
Ertegenover staat het vermijden van intimiteit en onthechting. Het voelt onveilig en beangstigend om je te hechten aan een ander. Je hebt een muur om jezelf heen gebouwd en op deze manier zorg je ervoor dat je kwetsbare hart niet geraakt wordt. Maar dit betekent ook dat je geen werkelijke verbinding kunt ervaren. Je ervaart gevoelens van eenzaamheid. Ieder mens heeft behoefte aan echt contact en verbinding. Ook de mensen die zich daarvoor afsluiten.
Moeite met loskomen
Op een gezonde manier afscheid nemen, gaat hand in hand met een veilige hechting. Mensen hechten zich aan hun partner zoals ze dat in hun jeugd aan hun ouders hebben gedaan. Een veilige hechting betekent dat er van jongs af naar je behoefte werd geluisterd en jij je veilig voelde. Er was iemand voor jou die je serieus nam.
Maar als dit bij jou niet het geval was, dan verloopt afscheid nemen krampachtiger. Je weet misschien wel dat je iemand moet loslaten, maar gevoelsmatig lukt het niet om los te komen van hem of haar. Je klampt je vast aan de persoon. Dit kan de vorm aannemen van steeds opnieuw contact zoeken. Of het vastklampen gebeurt in de vorm van onophoudelijk denken aan iemand. Je bent gefixeerd en geobsedeerd geraakt.
Gevoelens van rouw
De een na laatste stap gaat over het ontkennen en rouwen. Het kan goed zijn dat je moeite hebt met het omgaan met de emoties die horen bij het proces van loslaten. Misschien ben je zelfs niet in staat om de emoties te voelen. Je stopt met voelen, omdat het te overweldigend is. Eén overlevingsmechanisme is dissociatie. Dissociatie kun je zien als een overlevingsmechanisme dat jou beschermt tegen te veel indrukken. Je hersenen schakelen een stuk van je bewustzijn uit, omdat het te veel dreigt te worden, bijvoorbeeld je emotie. Je kunt dan onverschillig overkomen in een situatie. Misschien zelfs harteloos en koel.
Om echt los te kunnen komen van iemand is het essentieel om de emoties te erkennen en te doorvoelen. Hoe pijnlijk of verwarrend het ook is. Gevoelens van rouw horen bij het proces van loslaten. Het toestaan van deze gevoelens zorgt voor bevrijding.
In een slachtofferrol blijven hangen
Als we de buitencirkel hebben doorlopen, komen we uiteindelijk bij zingeving. We kunnen inzien dat de situatie zin heeft gehad, dat het ergens voor heeft gediend. Het heeft een bedoeling gehad. Dit is een zacht gevoel, de situatie wordt omhuld met liefde, hoe pijnlijk deze ook is geweest.
Daartegenover staan gevoelens van wrok, vijandigheid en verbittering. Dit zijn pijnlijke gevoelens, ze kunnen ervoor zorgen dat we blijven hangen in een slachtofferrol. Op het moment dat je merkt dat deze emoties je overvallen, ga dan nog eens terug naar de vorige stap in de hechtingscirkel. Heb je jezelf de tijd en ruimte gegeven voor het rouwproces? Misschien zijn er nog tranen die gehuild mogen worden; tranen zorgen voor een opschoning van de ziel. Je hebt elk moment opnieuw de keus om in de gezonde cirkel van ontmoeten en afscheid nemen te stappen.
Het oude is losgelaten, een nieuw begin wacht
Heeft deze hechtingscirkel jou meer inzicht gegeven? Mocht je in de wirwar van emoties terecht zijn gekomen, pak dan deze simpele en inzichtelijke afbeelding erbij. Kun jij bepalen waar je staat in de cirkel? Kijk zonder oordeel naar de emotie. Benader jezelf en de emotie met liefdevolle vriendelijkheid.
Loslaten kan pijnlijk zijn, maar met dit hulpmiddel kun je loslaten juist gaan zien als een mooi en helend proces. Je kunt uitkijken naar innerlijke heelheid. En vanuit die heelheid trek je een mooi en waardevol nieuw contact aan, waarbij jij je (opnieuw) in alle echtheid en zuiverheid kunt verbinden. Zo zit er in elk afscheid een nieuw begin verscholen. Iets om naar uit te kijken.
